B. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Een risico is een onzekere gebeurtenis die het behalen van afgesproken doel(en) en resultaten kan belemmeren of vertragen. Dit zijn naast financiële ook niet-financiële risico’s, zoals bestuurlijke en juridische risico’s, imago- en frauderisico’s. Deze hebben niet (altijd) direct een financiële impact, maar kunnen (op termijn) wel grote gevolgen hebben voor de gemeente.
Niet alle risico’s zijn relevant voor het weerstandsvermogen. Bijvoorbeeld omdat ze verzekerd zijn of omdat er een voorziening is getroffen. Wij monitoren continu de belangrijkste risico’s waarbij geen beheersmaatregelen zijn genomen of die niet zijn of kunnen worden afgedekt. In de begroting 2024 meldden wij de onderstaande risico’s met een mogelijke financiële impact vanaf € 100.000. We hielden bij de kwantificering van deze risico’s rekening met het slechtst denkbare scenario.
In onderstaande tabel maken we een vergelijking tussen de begrote risico's 2024 en de risico's die in 2024 tot kosten leidden.  

Toelichting risico's uit begroting 2024

Sociaal domein
Gezien de ontwikkelingen ten aanzien van de kosten Jeugdhulp, creëerden we een bestemmingsreserve Jeugd ten laste van het saldo van jaarrekening 2023. Dit geeft ons in de periode 2024 tot en met 2028 een jaarlijkse buffer van € 1.700.000 om financiële tegenvallers in de Jeugdhulp op te vangen.
Daarnaast monitorden we de daadwerkelijk gedeclareerde kosten en vergeleken deze met de vooraf vastgestelde budgetten. Waar nodig raamden wij bij ten laste van het begrotingsresultaat. Deze aanpassingen deden wij via de verschillende perioderapportages.
Hetzelfde deden wij met bijgestelde budgetten van verbonden partijen zoals IJZ.
Op deze manier verwerkten we budgetaanpassingen zodra deze zich voordeden ten laste van het begrotingsresultaat. Er werd geen aanspraak gedaan op het weerstandsvermogen om onverwachte risico's uit het Sociaal Domein te dekken.

Gemeentefonds
In  2024 ontvingen wij € 1.4 miljoen meer dan begroot. Dit voordeel betreft de bijdragen van het Rijk in de Decembercirculaire 2024 Gemeentefonds. Door de datum van verschijnen van deze circulaire was het niet mogelijk om deze (positieve) afwijking mee te nemen in de 8ste perioderapportage.

Invoering Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging Bouw (Wkb)
In 2024 startten we met de invoering van de Omgevingswet en Wkb. De afwijkingen van de leges op de begroting raamden we bij in de perioderapportages. Hiermee heeft het risico zich niet voorgedaan.

Oplopende rente / inflatie
Het risico van oplopende rente deed zich niet voor. We namen correcties naar aanleiding van stijgende kosten mee in de perioderapportages.

Klimaat en duurzaamheid
In 2024 vielen de kosten voor uitvoering van het Rijksbeleid binnen de begroting.

Contracten RUD Zeeland
Met ingang van 1 januari 2026 eindigt het dienstverlenings- en huurcontract met RUD Zeeland. Hiermee is het wegvallen van de contracten RUD Zeeland geen onzekere gebeurtenis meer.   
We namen de impact van het wegvallen van dit contract mee in de meerjarenbegroting.

Fiscale controles
In 2023 verlengden wij het convenant Horizontaal Toezicht met de Belastingdienst. De Belastingdienst voerde in 2024 geen fiscale controles uit.

Schadeclaims
In 2024 deden zich geen schadeclaims voor die impact hadden op het weerstandsvermogen.

Verbonden partijen
De bijdragen aan de verbonden partijen op basis van hun primitieve begrotingen verwerkten wij in onze begroting 2024. Er waren diverse begrotingswijzigingen waardoor de bijdragen (meerjarig) naar boven zijn bijgesteld. Via de perioderapportages pasten wij onze begroting aan aan de hogere bijdragen voor de verbonden partijen. Het risico dekten wij hiermee in 2024 af. Voor meer informatie over de verbonden partijen verwijzen wij u naar de Paragraaf Verbonden Partijen.   

Informatiebeveiliging
In 2024 deden zich geen incidenten voor die leidden tot impact op het weerstandsvermogen.

Capaciteit uitvoering werkzaamheden
Waar nodig pasten wij het inhuurbudget aan via de perioderapportages.

Dividendopbrengsten
Dit risico deed zich niet voor. In 2024 verwerkten we dividenduitkeringen van ZEH en GBE Aqua en voegden deze toe aan de algemene respectievelijk bestemmingsreserve. Voor meer informatie over de dividendopbrengsten en de toevoeging aan de reserves verwijzen wij u naar de toelichting bij I Balans en Toelichting.

Bouwgrondexploitatie
Het risico op hogere aanlegkosten van infrastructuur bij bouwgrondexploitatie deed zich niet voor. Voor meer informatie over de bouwgrondexploitatie verwijzen wij u naar de Paragraaf Grondbeleid.

Risico's na begroting 2024
Wij monitoren continue onze risico's. Dit doen we onder meer via risicodialogen en risicodossiers op onder meer grote projecten. Naar aanleiding hiervan pasten we sinds de begroting 2024 de risicoanalyse aan. We namen nieuwe risico's op in de risicoparagraaf van de begroting 2025. Een aantal risico's identificeerden we tijdens de risicodialogen van februari 2025. We nemen deze mee in de p&c cyclus.

Uit de bovenstaande risicodialogen van februari 2025 blijkt een bedrag van € 13,2 miljoen aan risico's.

Toelichting risico's uit risicodialogen februari 2025

We lichten hier alleen nieuwe of gewijzigde risico's toe. Een toelichting op reeds bestaande of ongewijzigde risico's is te vinden in de risicoparagraaf van de begroting 2024 of 2025.

Gemeentefonds
We begroten onze uitgaven realistisch en zijn eerder conservatief dan optimistisch. Voor wat betreft onze inkomsten zijn we in grote mate afhankelijk van het Rijk. De voorspelbaarheid van uitkeringen uit het Gemeentefonds laat al meerdere jaren te wensen over. We hanteren 1% van het begrotingstotaal als ‘onzeker' waar het inkomsten uit het Gemeentefonds betreft. Voor 2025 bedraagt dit afgerond € 2,5 miljoen.

Oplopende rente/inflatie
We ramen de inflatie reel op basis van cijfers CPB. Deze gebruiken we ook in onze meerjarenbegroting en passen deze tussentijds bij indien nodig. Met deze beheersmaatregel minimaliseren wij het restrisico van oplopende rente en inflatie. Om die reden verwijderen we dit risico uit de paragraaf risico's en weerstandsvermogen.

(Schade)claims
Dit betreft een binnengekomen claim van een leverancier, waarin contractant een schadevergoeding claimt voor het door ons ontbinden van een overeenkomst.

Verbonden partijen
In de begroting van 2025 namen we € 300.000 op. Kijkend naar de gerealiseerde ‘verschillen’ tussen begroting en jaarrekening van de afgelopen jaren, ramen we het risico op 1% van het begrotingssaldo. Voor 2025 bedraagt dit afgerond € 2,5 miljoen. Let op: vanwege dubbeltelling voor wat betreft risico Jeugdzorg (via verbonden partijen GGZ/IJZ/aan-z) stellen we risico met € 500.000 naar beneden bij naar € 2.000.000.

Bedrijfscontinuïteit
We voerden in januari 2025 een cyber risico inventarisatie uit. Begeleid door een professionele partij (AON). Zij berekenden de mogelijke impact van 2 scenario’s (cyberaanval en datalek). Op basis hiervan schatte AON de maximale impact in op € 4.100.000 in het geval van een datalek. Om die reden nemen we nu € 4,1 miljoen op in ons weerstandsvermogen. We verwachten in 2025 een verzekering af te sluiten voor een deel van deze
€ 4.1 miljoen (tbv incident response). Hiermee zal het bedrag in ieder geval dalen naar maximaal € 3.5 miljoen.

Capaciteit uitvoering werkzaamheden
Behalve dat we in eerste instantie geld overhouden door het niet beschikbaar zijn van arbeidskracht, is er een risico dat we onder invloed van externe factoren (wet- en regelgeving) versneld moeten investeren in slimmere werkwijzen, waardoor we efficiënter met bestaande arbeidskracht omgaan. Bijvoorbeeld door inzet van nieuwe technologie (AI). De ontwikkelingen gaan heel snel. Op dit moment is in de begroting nog geen rekening gehouden met vergaande inzet van technologie om de druk op de bestaande uitvoeringskracht te verminderen of uitwerking van nieuwe wet- en regelgeving in de bestaande bedrijfsvoering door middel van hoogstaande technologie te integreren. Hiervoor is geen budget en capaciteit vrijgemaakt.

Risico's voortvloeiend uit mandaat havenmeester
We actualiseren de havenverordening. Ten aanzien van de havenmeester zijn er mogelijk risico’s voor wat betreft eventuele gevolgen van door de havenmeester genomen besluiten uit hoofde van mandaat van het college. We onderzoeken welke risico’s dit betreffen en wat passende beheersmaatregelen zijn. Tot die tijd hanteren we een risico van € 100.000.

PFAS vervuiling
In Zeeuws-Vlaanderen zijn er zorgen over PFAS-vervuiling, vooral in gebieden met industriële activiteiten of waar PFAS-houdend blusschuim is gebruikt. Het is belangrijk om proactief te zijn in het identificeren en aanpakken van mogelijke PFAS-vervuiling om toekomstige kosten en gezondheidsrisico's te beperken. Zolang we geen concrete aanpak hebben op dit dossier schatten wij dit risico in op € 2,5 miljoen.

Conclusie weerstandscapaciteit in relatie tot de (rest)risico’s
In 2024 leidden de risico's niet tot aantasting van het weerstandsvermogen. Uit de risicodialogen in februari 2025 blijkt een bedrag van € 13,2 miljoen aan risico's. Hiertegenover staat een weerstandscapaciteit van € 78,6 miljoen waarmee de weerstandsratio uitkomt op 5,9. De weerstandsratio kwalificeert daarmee als uitstekend.

Op basis van onze inschattingen is de weerstandscapaciteit de komende jaren nu voldoende om de (rest)risico's op te vangen. Vanwege de onzekerheden rondom de toekomstige uitkering van het Gemeentefonds (ravijnjaar) in combinatie met de grote investeringen waar we voor staan (Campus Terneuzen en Totaalplan Binnenstad) beperken we de beheersing van deze risico's niet tot de risicoparagraaf in de begroting en het jaarverslag, maar maakten we deze onderdeel van onze doorlopende interne beheersing.