III Toelichting op baten en lasten

Onderstaand lichten wij de afwijkingen boven € 100.000 toe. Dit doen wij allereerst voor budgetten die in meerdere programma's (programmaoverstijgend) voorkomen. Daarna lichten wij de resterende afwijkingen boven € 100.000 toe op de verschillende programma's. Hierbij houden we rekening met de al bij de programmaoverstijgende toegelichte bedragen.

Met het vaststellen van de 8e perioderapportage 2024 is besloten dat overschrijdingen van baten en onderschrijding van baten, lasten en investeringskredieten als rechtmatig worden aangemerkt als deze tijdig aan de gemeenteraad zijn gemeld. Tijdig wil zeggen in de 8e perioderapportage 2024 en als deze over-/onderschrijding nog niet bekend was, middels onderstaande toelichtingen in de jaarrekening.

Afwijkingen als hiervoor benoemd die voor de 8e perioderapportage bekend waren en die achteraf niet blijken te zijn opgenomen in de 8e perioderapportage worden als onrechtmatig aangemerkt en opgenomen in de rechtmatigheidsverklaring (zie bij onderdeel b. van de toelichting van de baten en lasten). Indien dit aan de orde is, nemen wij dit op in onderstaande toelichting.

Programma overstijgend

1. Begrotingssaldo inclusief onvoorzien na 8e perioderapportage (4.905 V)
Het begrotingssaldo is ontstaan uit het beginsaldo van € 3.667.000 met daarop de mutaties in de 8 perioderapportages.

2. Personeelskosten huidig en voormalig personeel/inhuur (190 V)
Per saldo is het verschil op personeelskosten/inhuur € 190.000. Dit is ontstaan door een voordeel van € 487.000 op personeelskosten door latere en niet ingevulde vacatures als gevolg van de situatie op de arbeidsmarkt. Ook het inhuurbudget laat een voordeel zien van € 1.354.000. Het totale inhuurbudget bedroeg € 6.297.000, waarvan we in 2024 werkelijk € 4.943.000 hebben besteed. De reden van het niet volledig inzetten van het inhuurbudget is ook hier de situatie op de arbeidsmarkt.
Een nadeel van € 673.000 ontstond door de gedaalde rekenrente voor de voorziening APPA (voorziening voor ouderdoms- en nabestaandenpensioenen). Daarnaast voegden we in 2024 een bedrag van € 784.000 toe aan de voorziening voor verlof. Met ingang van 2024 hebben wij de voorziening Regeling Vervroegde Uittreding
(RVU) gevormd voor een bedrag van € 194.000. De hiervoor genoemde voorzieningen zijn geactualiseerd per jaareinde conform BBV richtlijn.

3. Onderhoud gemeentelijke gebouwen (273 V)
We hadden onverwachte onderhoudskosten voor gebouwen omdat we diverse tegenvallers hadden. Hiervoor was extra budget toegekend in 2024.
Een deel van de onderhoudswerkzaamheden vroeg een langere voorbereidingstijd dan ingeschat. Daarnaast neemt de uitvoering van een deel van de werkzaamheden meer tijd in beslag dan gepland.
Dit leidde tot een voordeel op het budget. Dit voegen wij toe aan de egalisatiereserve onderhoud gebouwen voor uitvoering in 2025.

4. Afschrijvingen (271 V)
Het voordeel op de afschrijvingslasten van € 271.000 is ontstaan door aan de ene kant een voordeel op de afschrijvingslasten van totaal € 918.000 en andere kant een nadeel van € 647.000. Het voordeel van € 918.000 komt voornamelijk doordat afwaardering van boekwaardes van onderwijsgebouwen en een welzijnsaccommodatie niet plaats kon vinden in 2024. In de begroting 2024 was rekening gehouden met kosten van afwaardering van de boekwaardes van de scholen de Meerpaal en de Hille en het Rivierenhuis in de Rivierenbuurt Terneuzen voor een totaalbedrag van € 821.000 in verband met de geplande sloop van deze gebouwen in 2024. Door mogelijke aanwezigheid van flora en fauna en de te doorlopen aanbesteding kon de sloop niet plaatsvinden in 2024. De afwaardering van de boekwaardes vindt nu in 2025 plaats.
Het nadeel op de afschrijvingslasten van € 647.000 komt voornamelijk omdat we in 2024 de afschrijvingslasten van een aantal huisvuilwagens corrigeerden. Hierop was niet afgeschreven in de afgelopen jaren. Omdat we deze huisvuilwagens wel al in gebruik namen in de afgelopen jaren heeft nu een inhaalafschrijving plaatsgevonden. Dit betreft een bedrag van ca. € 600.000. Deze correctie is doorgevoerd bij het opstellen van de jaarrekening.

5. Gas, water en elektra (754 V)
De gemiddelde prijzen zijn in 2024 met 12% gedaald. Daarnaast was 2024, net als 2023 een extreem warm jaar. Tijdens de energiecrisis hebben we onze budgetten voor energie opgehoogd. Nu de prijzen gestabiliseerd zijn, is de verwachting dat voor komende jaren de energiekosten in lijn liggen met de beschikbaar gestelde budgetten. Het voordeel is met name ontstaan door afrekeningen 2023 die wij later in 2024 hebben ontvangen en ook door lager verbruik eind 2024. Dit konden wij niet meer meenemen in de 8e perioderapportage. Het voordeel geldt voor zowel de panden die wij gebruiken voor eigen bedrijfsvoering als de panden die wij gebruiken voor Oekraïne opvang.

6. Stortkosten/afval (332 V)
Door het minder aanbieden van afval krijgen we minder stortkosten doorberekend. Omdat we hierbij afhankelijk zijn van een aanbod van met name het huishoudelijk afval, is het budget tussentijds niet bijgesteld.

Programma Wonen en leefbaarheid

7. Cultuurpresentatie, -productie en -participatie Passion en bestuursakkoord (127 V)
Bij de achtste perioderapportage was niet duidelijk of we het in 2024 begrote bedrag van € 70.000 voor The Passion zouden besteden. Bij de jaarrekening 2024 blijkt dat alle uitgaven voor de Passion in 2025 plaatsvinden. Hierdoor is dan ook het voordeel ontstaan dat niet eerder gerapporteerd kon worden. We hevelden het niet uitgegeven budget van € 70.000 over naar 2025. Naast het voordeel op The Passion hadden we een voordeel van € 57.000 op het budget Bestuursakkoord – nota Kunst en Cultuur. We hevelden dit overschot over naar 2025.

8. Realisatie kunstwerk Ballerina van de Zeeman (118 V)
Het totale incidentele budget voor dit kunstwerk is € 212.000. Naast een deel bij de investeringen raamden we € 142.000 als exploitatiebudget. Van dit exploitatiebudget raamden we € 100.000 in 2023 en € 42.000 in 2024. Het budget van € 100.000 dekten we voor € 70.000 uit de reserve budgetoverheveling en voor € 30.000 uit de reserve Nieuwe Sluis. Het niet uitgegeven budget van € 100.000 in 2023 hevelden we over naar 2024. Van het budget van € 142.000 in 2024 gaven we € 23.200 uit aan de kooiconstructie en het transport van de Ballerina. In verband met onderzoek naar de stevigheid van het beeld liep de realisatie in 2024 wederom vertraging op. De financiële impact konden we nog niet rapporteren bij de 8e perioderapportage.
Om deze reden hevelen we het restant budget over naar 2025. Het voordeel wordt gecompenseerd door een nadeel bij de onttrekking aan reserves.

9. Riolering (-228 N)
Het nadeel is ontstaan door een toevoeging aan de voorziening riolering. Deze voorziening wordt altijd per eind van het boekjaar bepaald. In 2024 was er sprake van een overschot op de rioolheffing. Het overschot verklaren wij aan de ene kant doordat de werkelijke opbrengsten rioolheffing hoger zijn dan begroot. Aan de andere kant zijn de kosten lager. Het gaat hierbij voornamelijk om lagere kapitaallasten. Voor de lagere kapitaallasten doteren wij in 2024 € 205.000 aan de voorziening riolering. Dit komt ten goede van de tarieven in latere jaren.

10. Startersleningen (741 V)
De middelen die we storten bij het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten moeten we conform BBV richtlijnen toevoegen aan de financiële vaste activa. In de begroting zijn deze middelen verwerkt in de exploitatie. Hierdoor is een voordeel ontstaan wat is geconstateerd bij het opstellen van de jaarrekening.

11. Begraafplaatsen en crematoria (-153 N)
Het nadeel is ontstaan door een toevoeging aan de voorzieningen begraafrechten. Deze voorziening wordt altijd per eind van het boekjaar bepaald. In de voorziening begraafrechten verwerken we schommelingen (tekorten en overschotten) op de exploitatie begraafplaatsen. Overschotten op de exploitatie worden aan de voorziening toegevoegd. In 2024 voegden wij € 109.000 aan de voorziening toe. Daarnaast ontstaat er een nadeel op de exploitatie door de extra kosten voor het ruimen van graven.

12. Grondexploitatie (93 V)
De grondexploitaties worden altijd per jaareinde herzien. Het voordeel betreft vooral het exploitatieplan Othene waar de infrakosten lager uitvallen, subsidie is ontvangen vanuit de versnellingsafspraken Woningbouw en we meer winst namen.

13. Leges bouwvergunningen en briks taken (325 V)
Meer opbrengsten leges bouwvergunningen omdat er in november en december 2024 nog enkele grote aanvragen binnen gekomen zijn. Deze zijn ook afgewikkeld waardoor de werkelijkheid 2024 positiever is uitgevallen. Dit voordeel konden wij dan ook niet voorzien in de 8e perioderapportage.
Voor de Briks taken hebben we meer opbrengsten dan geraamd. Dit door nieuwe tarieven PDC (productencatalogus) vergoeding met terugwerkende kracht over 2024. Er zijn in 2024 meer aanvragen gekomen en er zijn meer toezichtstaken in rekening gebracht (uitvoering Briks).

14. Totaalplan Binnenstad (705 V)
In 2024 is er een bedrag van € 903.310 beschikbaar vanuit de reserve Totaalplan Binnenstad. We deden uitgaven voor planproducten, onderzoeken en advies.We benutten niet het gehele beschikbaar gestelde bedrag. Het voordeel dat dit oplevert valt weg tegen de lagere onttrekking uit de reserve Totaalplan Binnenstad.

Programma Zorg en gezondheid

15. SPUK Sport (237 V)
Het voordeel op sportstimulering is ontstaan door de Regeling specifieke uitkering stimulering sport. Deze regeling loopt via de Sisa-bijlage. In 2024 hebben we een voorschotbedrag ontvangen voor 2024 van € 521.600 en een afrekening voor 2023 van € 119.800. Daarnaast hebben we een te verwachten nog te betalen afrekening voor 2024 opgenomen van € 71.800. Het saldo van deze voor- en nadelen zorgt voor een voordeel van € 237.000. Dit komt voornamelijk doordat het ontvangen voorschotbedrag voor 2024 hoger is dan verwacht door een verandering van de subsidieaanvraag. Dit is tot uitdrukking gekomen bij het opstellen van de Sisa-bijlage wat per jaareinde is gebeurd.

16. Sportaccommodaties (141 V)
Het voordeel op sportaccommodaties van € 141.000 is het gevolg van lagere kosten inhuur personeel, hogere opbrengst toegangsgelden en lagere kosten voor compensatie duurzaamheidsinvesteringen door sportverenigingen in buitensportaccommodaties. De kosten voor inhuur waren lager dan ingeschat bij de achtste perioderapportage doordat vaker eigen personeel ingezet kon worden. De uiterlijke datum van de aanvragen voor compensatie duurzaamheidsinvesteringen in buitensportaccommodaties ligt in 2025. Bij de achtste perioderapportage 2024 was niet in te schatten welke aanvragen in de laatste maanden van 2024 nog plaats zouden vinden. Het voordeel op deze compensatie wordt gecompenseerd door een nadeel bij de onttrekking aan reserves.

17. Samenkracht en burgerparticipatie (205 V)
Op het taakveld samenkracht en burgerparticipatie hebben we op diverse onderdelen een voordelig saldo. Het grootste voordeel zit in het niet gebruiken van het algemeen 'nood' potje (€ 50.000). Daarnaast is er ook budget over op het exploitatiebudget voorzieningen mindervaliden/inclusie (€30.000). Verder hebben we een voordeel op de kosten van de regionale coördinatie Oekraïne opvang en een klein voordeel op de budgetten van het collectief vervoer. Bovengenoemde budgetten zijn niet bijgesteld bij de 8e perioderapportage omdat t/m het einde van het boekjaar onzeker is of gebruik wordt gemaakt van genoemde voorzieningen.

18. Verbonden partij aan-z (267 V)
Begin 2025 hebben wij de concept jaarrekening 2024 van aan-z ontvangen. Hieruit bleek een voorlopig positief saldo van € 268.469. Dit bedrag is als nog te ontvangen op de balans opgenomen.

19. Opvang Vluchtelingen Oekraïne (1.231 V)
Het voordeel heeft vooral te maken met een hogere rijksbijdrage voor het beschikbaar stellen van bedden aan Oekraïners (€ 778.000), daarnaast is er een voordeel op uitbestede werkzaamheden (€ 279.000) en een voordeel op overige algemene kosten (€154.000). Op de beveiliging was wel sprake van een nadeel (€ 106.000). Het voordeel is met name ontstaan door mutaties in het aantal beschikbare bedden. Dit fluctueert en is vooraf moeilijk in te schatten.

20. Crisisopvang bibliotheek (300 V)
Bij het opstellen van de begroting was de datum van overdracht van het beheer van de crisisopvang aan het COA nog onbekend. De begroting was geschat op overdracht per 1 november wat uiteindelijk 1 december is geworden. Dit was nog niet voorzien bij het opstellen van de 8e perioderapportage. Het voordeel heeft vooral te maken met een hogere bijdrage vanuit het COA voor 1 extra maand (€ 349.000).

21. Inburgering (119 V)
Het voordeel op de inburgering is met name het gevolg van lagere kosten leerroutes (€ 310.000) lagere inhuur (€ 57.000) en een lagere vrijwilligersvergoeding (€ 75.000). Dit als gevolg van een lagere instroom. Als gevolg hiervan is ook een lagere rijksbijdrage inzake de Wet Inburgering gerealiseerd (€ 334.000).

22. Kinderopvangtoeslag (102 V)
Het Rijk verstrekt ons een rijksbijdrage voor het ondersteunen van gedupeerden van de kinderopvangtoeslag affaire.Dit loopt via de Sisa-Bijlage welke per jaareind is opgesteld. De uitvoering leidde tot een ontvangen bedrag van het Rijk van € 102.000. Dit was niet begroot.

23. Schuldhulpverlening en bijstandsuitkeringen (219 V)
Vanuit de meicirculaire 2024 is er een bedrag van €114.000 niet besteed voor schuldhulpverlening, dit hevelen we over naar 2025. Daarnaast was er  een voordelig saldo op het budget inhuur personeel schuldhulpverlening (€167.000). Hiervan wordt €100.000 overgeheveld naar 2025 voor de verlening van 2 consulenten schuldhulpverlening. Op de budgetten minimabeleid hebben we een nadelig saldo van €41.000, met name door de hogere kosten bijzondere bijstand. Daarnaast hebben we een nadelig saldo van €44.000 door een nog te betalen bedrag aan het rijk met betrekking tot de tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (tozo).

24. Verbonden partij Dethon (-612 N)
De begrotingswijziging en jaarrekening resultaat 2024 van Dethon leidde ertoe dat de gemeentelijke bijdrage steeg. Voor de gemeente Terneuzen betekende dit een nadeel van €612.000. De begrotingswijziging is pas beschikbaar gekomen na verwerking van de 8e perioderapportage.

25. Re-integratie (302 V)
Op re-integratie hebben we een voordelig saldo van €302.000. Dit overschot voegen we toe aan de reserve werk en inkomen.

26. Diverse WMO budgetten (192 N)
Op de budgetten wmo huishoudelijk hulp hebben we een nadelig saldo van €114.000, op de wmo begeleiding een nadelig saldo van €211.000 en op de woningaanpassingen een nadelig saldo van €94.000. Daartegenover hebben we op de persoonsgebonden budgetten wmo een voordelig saldo van €72.000, op overige algemene kosten een voordelig saldo van €59.000 en op uitbestede werkzaamheden een voordelig saldo van €88.000.

27. Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en lokale regiodeal (754 V)
In het kader van de specifieke uitkering versterking voor sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en sociale basis hebben wij een subsidiebedrag toegekend gekregen. Dit volledige bedrag hebben we ingezet voor activiteiten die passen binnen de kaders waarvoor de gelden beschikbaar zijn gesteld. De uitgaven staan verantwoord op diverse taakvelden. Met betrekking tot de afronding lokale regiodeal ontvangen we nog een bedrag van €274.000. De verantwoording van bovenstaande loopt via de Sisa-Bijlage welke per jaareinde is opgesteld. De financiële uitkomsten konden niet verwerkt worden in de 8e perioderapportage.

28. Jeugd (-1.253 N)
Na het laatste bijstel moment bij de achtste perioderapportage stegen de totale jeugdkosten voor 2024 met €1.253.000. Deze bijstelling vond plaats op basis van de laatst beschikbare monitor over het boekjaar 2024 welke wij in 2025 hebben ontvangen van de inkooporganisatie.

Programma Klimaat en duurzaamheid

29. Verbonden partij RUD (-293 N)
Een overschrijding door invoering van plan van aanpak robuuste RUD. Hier is Zeeuws breed mee ingestemd. Verdeling van de kosten vond plaats over de gebruikers.Het plan van aanpak en de financiële impact is gepresenteerd na de verwerking van de 8e perioderapportage.

30. Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid (CDOKE) (218 V)
We hebben een tijdelijke regeling Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid (CDOKE) ontvangen die financiële middelen voor extra personele capaciteit voor de decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid ter beschikking stelt. We hebben een inschatting gemaakt van het aantal FTE en externe personele inzet die uit deze regeling gedekt kunnen worden. De kosten die ten laste van de regeling komen vallen uiteindelijk lager uit dan verwacht. Dit levert een voordeel op.

Programma Economie en arbeidsmarkt

31. Bedrijventerreinen (1.775 V)
De grondexploitaties worden altijd per jaareinde herzien. We hebben voordeel door hogere winstneming € 1.513.000 op de grondexploitatie Terneuzen Zuid en een winstneming van € 154.000 op Handelspoort-Zuid. Daarnaast besteedden we minder uren aan bedrijventerreinen. Dat is hier een voordeel maar in de exploitatie een nadeel (zie toelichting bij toerekening uren/overhead aan investeringen en grondexploitatie). Het voordeel op grondexploitatie voegden we toe aan de reserve grondexploitatie.

Programma Goed bestuur

32. Leges Burgerzaken (-115 N)
Wij hebben hogere inkomensoverdrachten voor onder andere reisdocumenten en lagere ontvangen leges voor rijbewijzen.
De inkomensoverdracht reisdocumenten ligt voor volwassenen hoger dan bij aanvragen voor jongeren. Het aandeel voor volwassenen is nu hoger door de start van piek in reisdocumenten in maart 2024.
De te verwachten leges voor rijbewijzen baseren wij op gegevens van het RDW. De lagere leges worden veroorzaakt door rijbewijzen die digitaal worden aangevraagd. Wij ontvangen hiervoor geen leges maar wel een vergoeding die we verantwoorden onder bijdragen van derden.

Overhead

33. Toerekening uren/overhead aan investeringen en grondexploitatie (-481 N)
We rekenden minder uren toe aan investeringen € 389.000 en grondexploitatie € 92.000 dan opgenomen in de begroting. Dit geeft in totaal een nadeel van € 481.000.

Algemene dekkingsmiddelen

34. Gemeentefonds (1.273 V)
Half december 2024 ontvingen wij de decembercirculaire gemeentefonds. Gezien de datum van ontvangst konden we de gevolgen van de circulaire niet meer aanpassen in onze ramingen. De belangrijkste posten die waren opgenomen in de circulaire waren de compensatie van kosten voor jeugd (€ 144.000) en onder andere compensatie voor de Spreidingswet en Meerkosten Oekraïne in het sociaal domein en enkele kleinere andere posten, wat resulteert in een totaal van € 279.000. Daarnaast had de algemene uitkering nog een uitkomst van € 235.000 positief door aanpassing van hoeveelheden van verschillende maatstaven.  

35. Belastingen (124 V)
Het voordeel van € 124.000 is een saldo van voor- en nadelen op de belastingen. Op de onroerende-zaakbelastingen hebben we een voordeel van € 296.900. Deze hogere opbrengsten worden veroorzaakt door de hogere vastgestelde waarde van de zonneparken. De dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren is € 79.000 lager dan geraamd. Dit voordeel komt ten gunste van de exploitatie in 2024. Op basis van de onttrekkingen uit de voorziening van voorgaande jaren hadden wij een hogere dotatie verwacht. In 2024 zijn de oninbaar verklaringen belastingen Sabewa aanzienlijk lager dan in voorgaande jaren. De opbrengsten van de parkeerbelasting zijn € 124.000 lager dan geraamd. Vanaf 2024 is het parkeren in de parkeergarage de eerste twee uur gratis. Daarom wordt er meer geparkeerd in de parkeergarage in plaats van op de bovengrondse parkeerplaatsen. Omdat de meeste mensen minder dan twee uur parkeren zijn de opbrengsten lager dan verwacht. De te verwachten verschuldigde vennootschapsbelasting is € 161.000 meer dan verwacht. We hebben de voorlopige aanslag opgehoogd met dit bedrag. Dit geeft een nadeel op de exploitatie.

36. Rentebaten (149 V)
We zijn verplicht om overtollige liquide middelen uit te zetten bij de schatkist van het Rijk. Het saldo is afhankelijk van het betaalritme op reguliere uitgaven, investeringen en inkomsten. Bij de 8e perioderapportage heeft de laatste bijstelling plaatsgevonden van de rentebaten. Het resterende voordeel is ontstaan in de laatste maanden van het jaar.

Mutatie reserves

37. Toevoegingen (-3.668 N)
De afwijkingen op toevoegingen aan de reserves zijn in relatie met de exploitatie:

• Algemene reserve             € - 1.306 N
• Reserve Bouwgrondexploitatie         € - 2.007 N
• Reserve Werk en Inkomen            € -    370 N
• Reserve glasvezelnetwerk             €  -     52 N
• Reserve ruimtelijke ontwikkelingen         €         41 V
• Reserve armoedebestrijding kinderen      €         27 V
• Reserve Campus Terneuzen         €  -      2 N

38. Onttrekkingen (-424 N)
De belangrijkste afwijkingen op onttrekkingen van de reserves zijn in relatie met de exploitatie:

• Reserve jeugd                €     1.700 V
• Algemene reserve            € -    1.212 N
• Reserve onderhoud gebouwen         € -       273 N
• Reserve Totaalplan Binnenstad         € -       753 N
• Reserve Budgetoverheveling         € -         95 N
• Reserve Begraven voor 1/1/2017         €         154 V
• Reserve glasvezelnetwerk             €         198 V
• Reserve nieuwe sluis             € -         72 N
• Reserve Campus Terneuzen         € -         33 N
• Reserve kapitaallasten            € -         31 N
• Reserve ruimtelijke ontwikkelingen         € -           8 N

De toevoegingen en onttrekkingen aan reserves zijn in overeenstemming met onderliggende raadsbesluiten verwerkt. In een aantal gevallen is sprake van een systeembesluit waarbij de exacte financiële impact pas tot uitdrukking komt nadat alle mutaties in het jaar hebben plaatsgevonden. Dit leidt tot de voornaamste verschillen ten opzichte van de begroting.  

Restant

39. Diverse per saldo voordelen boven onder € 100.000 (-263 N)
Naast de hierboven toegelichte voor- en nadelen boven € 100.000 zijn er nog kleinere afwijkingen van de begroting na wijziging. Deze posten zitten in deze post diversen. Doorgaans is deze post positief omdat budgethouders bij de laatste perioderapportage voorzichtig zijn bij het weggeven van overschotten, het jaar is begin oktober nog niet afgelopen. Daarnaast speelt zuinigheid hier ook een rol.